Sả chanh

 

Còn gọi là cỏ sả, Sả chanh, lá sả, hương mao.

Tên khoa học Cymbopogon Citratus (DC) Stapf.

Thuộc họ lúa – Poaceae. Ngoài ra, còn có Sả Java hay Sả xoè (Cymbopogon Winterianus Jowitt)

Cây hiện được trồng đại trà ở nước ta. Cây cao khoảng 1,5m sống lâu năm, mọc thành bụi, phân nhánh nhiều. Thân rễ trắng hoặc hơi tía. Lá dài tới 1m, hẹp, mép hơi ráp; bẹ trắng, rộng. Cụm hoa gồm nhiều bông nhỏ không cuống.

Sả có mùi thơm, được trồng rộng rãi ở các vườn gia đình để lấy thân rễ làm gia vị ăn sống, ướp với thịt heo cho thơm, nấu thịt chó, làm dưa ăn… Lá Sả có thể nấu nước để gội đầu. Ngoài ra, có thể chiết xuất cây sả để lấy chất tinh dầu citral và geraniol.

Sả có vị cay, tính ấm có tác dụng làm ra mồ hôi, ấm bụng, giúp tiêu hoá, khỏi nôn, thông khí, sát trùng, khử uế, tiêu đờm... Thường được chỉ định dùng điều trị:

1. Đau đầu, đau bụng, tiêu chảy

2. Có thể nấu phối hợp với Hương nhu, Húng chanh, Bưởi... để xông giải cảm, sốt.

3. Trị bệnh thấp khớp, xoa bóp các vết bầm dưới da, cầm máu;  kinh nguyệt không đều, phù sau khi sinh.

4. Lá Sả dùng pha nước uống giải nhiệt và thông tiểu, tiêu thực. Nõn Sả muối dưa ăn phòng ngừa sơn lam chướng khí, sốt rét ngã nước.

5. Củ Sả non, thái nhỏ, phơi khô tán bột làm tiêu hoá (phối hợp với mạch nha), tẩy uế răng miệng, hội nách (phối hợp với phèn phi). Củ sả nấu nướng uống thông tiểu làm ra mồ hôi. Dùng ngoài, giã nát chữa chàm mặt trẻ em. Dùng củ sả (2 nắm), cỏ xước, rễ cỏ tranh hoặc bông mã đề (mỗi thứ một nắm) để trị phù nề hai chân….

 6. Tinh dầu sả được dùng phun muỗi và trừ hôi thối, dùng xoa ngoài chữa cúm, phòng bệnh truyền nhiễm. Pha vào nước nóng uống mỗi lần 10-15 giọt chữa cảm cúm hay cảm mưa uớt, sốt gai rét mà không ra mồ hôi. Với liều thấp hơn (6-8 giọt) uống vài ba lần chữa nôn, đầy bụng, ỉa chảy.