Thống kinh

Thống kinh          

Đại cương:

Đau bụng, đau lưng trước, trong, hoặc sau khi hành kinh gọi là thống kinh, hành kinh đau bụng.

 

Nguyên nhân

+ Thực thể :

Dị tật bẩm sinh ở tử cung : tử cung  2 buồng, cổ và eo tử cung dài quá, gập nhiều về trước hay sau

-Do nhiễm trùng... chủ yếu do lao

-Day chằng rộng,các dây chằng tử cung bị xơ hoá

-Các khối u ở chậu hông chấn áp vào dây chằng

+cơ năng:

-Rối loạn Thần Kinh vùng hố chậu

-Không phát triển sinh dục phụ,

-Các yếu tố về tinh thần, tâm lý.

+ Thứ phát:

- Hay gặp nhiều nhất là viêm đường sinh dục, viêm tử cung, buồng trứng,  viêm dây chằng trên  do trướng ngại đường xuất huyết hay gặp .. :đốt điện cổ tử cung gây chít, nạo rau, nạo thai nhiễm trùng gây chít, cổ tư cung gập lại sau

-Khối u..: u xơ tử cung bướu niêm mạc tử cung

Các PP điều trị YHDT đem lại kết quả chữa bệnh tốt đối với các nguyên nhân cơ năng: dị ứng, tâm lý, viêm nhiễm ..vv ...có khả năng cắt và làm giảm cơn đau do tác dụng chống xung huyết, chống co thắt, điều hoà phản xạ đau của thuốc và châm cứu.

 

Điều trị

 

1/ Những điểm cần chú ý

Về thời gian đau

-Đau trước khi HK đa số do thực chứng (huyết nhiệt, khí trệ, huyết ứ, thực hàn)

-Đau trong khi HK

-Đau sau khi HK đa số do hư chứng(hư hàn,huyết hư)

 

Về tính chất đau :

- Cự án : thuộc thực, hiện án, ưa trườm nóng, đau sau khi HK, bụng lạnh : thuộc hư hàn

- Đau trước khi HK, bụng nóng là nhiệt

-Đau như gõ, như dùi đâm: ứ huyết, hàn bế .

-Đau thắt từng cơn là thuộc thực chứng

-Đau hơi chướng là huyết ứ.

-Đau liên miên tê tái là thuộc hư chứng.

-Đau nóng rát là nhiệt

Tóm lại :

Hư hàn:  Thích xoa bóp, đau liên miên, bụng lạnh, thích trườm nóng.

Thực nhiệt: Cự án, bụng nóng đau, đau thắt từng cơn, nóng rát ,

 

2/ Điều trị

 

1.      Huyết nhiệt

Triệu chứng: Đau đầu kỳ, cự án, đau lan ra 2 bên bụng dưới,  kinh nguyêt trước kì, lượng kinh nhiều, sắc đỏ tím, đặc, không có mùi hôi, môi đỏ, miệng đỏ, môi khô, tâm phiền, it ngủ, táo bón, nước tiểu vàng, lưỡi đỏ, rêu vàng.mạch hoạt sác, huyền sác,

Pháp: Thanh nhiệt lương huyết là chính hành khí hoạt huyết là phụ.  

		Mộc hương	6	Thanh bì	8	Cam thảo	6
Hương phụ	8	Ích mẫu	20	Đan bì	8	Huyền hồ	8
Đào nhân	8	Huyền sâm	16	Địa cốt bì	12	Uất kim	12
Hồng hoa	8	Sinh địa	16

 Châm cứu: Trung cực, thứ liêu, địa cơ

 

2.      Huyết ứ

 Triệu chứng: Đau trước hoặc lúc mới Hành Kinh, bụng dưới đau như gò, ấn vào có cục, kinh ít mầu tớm đen, ra huyết cục, khi kinh ra thì đỡ đau, nếu có ứ huyết nhiều thì sắc mặt tím, da khô, miệng khô, không muốn uống nước, lưỡi đỏ có điểm tím. rêu lưỡi bt 

Phép trị: Hoạt huyết hoá ứ điều kinh.

Bài thuốc: Tứ vật đào hồng

Pháp trị: Hoạt huyết, tiêu ứ 

Tứ vật đào hồng hoặc

		Qui xuyên	12	Sinh địa	20	Xích thược	12
Hương phụ	10	Chỉ sác	8	Mộc hương	8	Ngưu tất	10
Cam thảo	6	Huyền hồ	8	Thanh bì	8	Xuyên khung	8
Đào nhân	10	Hồng hoa	10

Châm cứu: Trung cực, thứ liêu , địa cơ

 

3.      Khí trệ

Triệu chứng: Bụng dưới trướng đau, kinh nguyệt ít không thông, lúc trướng căng nhiều thì ngực sườn đầy tức, chu kì Hành Kinh  không nhất định lợm giọng thở dài, rêu lưỡi mỏng, mạch huyền

Phép trị: Hành khí điều kinh

		Ô dược	8	Xa nhân	8	Hương phụ	8
Cam thảo	4	Huyền hồ	8	Mộc hương	8	Ngưu tất	10

Châm cứu: , trung cực, thứ liêu , địa cơ 

 

4.      Cảm hàn

Đang hành kinh bị lạnh  cảm mạo phong hàn gây thống kinh .

Triệu chứng: Nhức đầu, sợ lạnh, mỏi lưng, mạnh phù khẩn khi hành kinh đau hạ vị, lạnh, cự án, chườm nóng đỡ đau, lượng kinh ít, máu đỏ sẫm có cục .

Pháp trị: Ôn kinh tán hàn.

		Ngô thù	8	Tế tân	4	Bán hạ	8
Phòng phong	4	Cảo bản	4	Can khương	4	Mộc hương	4
Đan bì	8	Qui đầu	8	Phục linh	4	Mạch môn	8
Cam thảo	4	Ô dược	8	Xương truật	8

Châm cứu: Trung cực, thứ liêu, địa cơ, Hợp cốc, Túc tam lí

 

5.      Hư hàn

Triệu  chứng: Sau khi hành kinh đau bụng liên miên, thích xoa bóp, chườm nóng, toàn thân mệt mỏi, rêu lưỡi trắng , tay chân lạnh, lưng mỏi, mạch tế trì. Kinh thường đen và trong lõang

Pháp: Ôn kinh bổ hư

Bài thuốc: Ôn kinh thang

		Ngô thù	6-10	Qui đầu	12	Xuyên khung	8
A giao	8	Bạch thược	12	Sinh khương	4	Nhân sâm	12
Quế chi	8	Đan bì	8	Bán hạ	8	Ngưu tất	8
Nga truật	6	Cam thảo	8	Mạch môn	8

 Châm cứu: Mệnh môn , Thận du ,Quan nguyên, Khí hải túc tam lí , Đại hách( kinh thận ở ngoài huyệt trung cực 5 thốn

 

 6.      Khí huyết hư:    

Triệu chứng: Sau khi hành kinh đau bụng liên  miên, ưa xoa bóp, mầu kinh nhạt, sắc mặt xanh trắng hay úa vàng, môi nhạt, thân thể gầy yếu, đầu choáng mắt hoa, hồi hộp mất ngủ, đại tiện táo, lưỡi nhạt, không có rêu, mạch nhu tế

Nếu kèm theo khí hư: Mỏi mệt, lưng chân mỏi rũ, ra khí hư, kinh nhạt màu lưỡi nhạt, mạch hoãn nhược.

pháp trị: Bổ khí huyết chỉ thống

Bài thuốc: Bát trân thang gia giảm

		Đẳng sâm	16	Bạch truật	12	Bạch linh	12
Cam thảo	6	Qui đầu	12	Thục địa	20	Bạch thược	12
Xuyên khung	8	Hương phụ	8	Đỗ Trọng	8	Tục đoạn
Kê huyết đằng	16

 Bài thuốc: Tam tài đại bổ thang

		Đẳng sâm	16	Bạch truật	12	Hoài sơn	12
Hoàng kỳ	12	Thục địa	12	Đương qui	8	Xuyên khung	8
A giao	8	Phá cố chỉ	12	Đỗ Trọng	8	Ngải diệp	8

 

 7.      Can thận hư

Triệu chứng: Sau khi hành kinh bụng dưới đau, eo lưng mỏi, 2 bên sườn chướng căng, mệt mỏi, kinh nhạt, lưỡi nhạt, rêu lưỡi mỏng mạch trầm nhược

Pháp: Bổ thận, bổ can huyết

Bài thuốc: Điều can thang

		Thỏ ty tử	12	Bạch thược	12	Phá cố chỉ	8
Qui đầu	12	Ba kích	8	A giao	8	Thục địa	8
Ngưu tất	12	Cam thảo	8	Sơn thù	8	Hoài sơn	12