Nhồi máu cơ tim

1. Triệu chứng:
- Đau dữ dội ở vùng sau xương ức ở 1/3 trên hoặc vùng trước tim, cảm giác như dao đâm, như xé, như bị bóp nghẹt tim; đau lan ra cánh tay trái hoặc 2 tay, lên cổ, lên hàm hoặc ra sau lưng, kéo dài trên 20 phút, có khi nhiều giờ, ngậm Nitroglycerin không có kết quả. Có trường hợp bệnh nhân đau ở vùng thượng vị, một số trường hợp đau ít hơn, thậm chí không đau.
- Bệnh nhân tái mặt, chân tay lạnh, có thể có khó thở, buồn nôn hoặc nôn, vã mồ hôi. Mạch có thể chậm trong những giờ đầu nhưng thường nhanh và nhỏ. Huyết áp giảm, dễ có truỵ mạch.
- Tiếng tim mờ, có thể thấy ngoại tâm thu hoặc các rối loạn về nhịp tim khác.
- Điện tâm đồ: trong những giờ đầu, đoạn ST chênh lên trên đường đẳng điện trùm lên sóng T lên tạo thành hình vòm (sóng Pardee), sau đó xuất hiện sóng Q (sóng hoại tử).
2. Xử trí:
Về nguyên tắc, phải chuyển bệnh nhân lên ngay tuyến bệnh viện để có điều kiện hồi sức tích cực, cấp cứu bệnh nhân. Khi vận chuyển phải hết sức nhẹ nhàng, giữ bệnh nhân bất động trên cáng và sẵn sàng cấp cứu dọc đường. Nếu bệnh viện quá xa, đi lại khó khăn thì giữ lại và mời tuyến bệnh viện đến hỗ trợ, chỉ đạo cách điều trị rồi chuyển khi tình hình bệnh tật cho phép.
Các biện pháp xử trí trước mắt ở tuyến bệnh xá:
- Bất động tuyệt đối trên giường, không cho bệnh nhân tự vận động dù chỉ vận động nhẹ. Trấn tĩnh bệnh nhân. Cho thở ôxy.
- Chống đau: có thể dùng Morphin 0,01g tiêm dưới da (không chỉ định khi có bệnh phổi - phế quản mạn tính, suy hô hấp, tụt huyết áp), hoặc 1 ống Dolargan 0,10g + 10ml nước cất tiêm bắp thịt ml/lần. Tiêm lại sau 3 -4 giờ nếu cơn đau vẫn kéo dài. Cho thêm Seduxen 5 mg uống.
- Chống đông: Aspirin ngày đầu 325mg, các ngày sao 100mg/ ngày, uống sau ăn (không chỉ định nếu có loét dạ dày, tá tràng).
- Nếu nhịp tim quá chậm <50ck/phút: Atropin 1/2 -1mg tiêm tĩnh mạch.
- Nếu có ngoại tâm thu thất: Lidocain 2% truyền tĩnh mạch 200 mg trong dung dịch glucose 5%, liều 20- 50 mg/kg/phút. Nếu thấy ngoại tâm thu thất dày, tiêm tĩnh mạch chậm Lidocain 1 mg/kg rồi mới truyền tĩnh mạch. Để dự phòng rối loạn nhịp tim khi vận chuyển, chỉ xử trí khi ảnh hưởng đến huyết động: Cordarone viên 200 mg, cho 1 - 2 viên/ngày.
- Nếu truỵ mạch nặng: truyền tĩnh mạch Noradrenalin 4mg pha trong 500ml dung dịch glucose 5% để nâng huyết áp lên. Nếu có Dopamin thì truyền 200 mg pha trong 250 ml dung dịch glucose 5% (1ml có 800mg Dopamin), bắt đầu liều 2 - 5 mg/kg/phút rồi tăng dần lên 10 -15 mg/kg/phút để đưa huyết áp tâm thu lên 95- 100 mmHg, khi đã đạt mức huyết áp này thì giảm xuống liều duy trì.
- Nếu có phù phổi cấp: tiêm tĩnh mạch Lasix 20mg 1 ống, ngậm Nitroglycerin 0,5 mg dưới lưõi, truyền tĩnh mạch Isolanid 0,4 mg pha trong dung dịch glucose 5%.
Theo dõi sát huyết áp, mạch, nhịp thở và cơn đau để xử lý kịp thời.
Hiện nay, một số bệnh viện ở Hà Nội (trong đó có BVTƯQĐ108), thành phố HCM, nếu đã có điều kiện can thiệp tái tưới máu cơ tim (nong vành, đặt stent, dùng thuốc tan huyết khối …) để điều trị một cách cơ bản. Vì vậy, nếu bệnh nhân có những dấu hiệu nghĩ đến nhồi máu cơ tim cấp nên sớm chuyển bệnh nhân về tuyến sau để xác định chẩn đoán và quyết định phương hướng xử trí cần thiết.
3. Điều kiện chuyển tuyến sau:
- Bệnh nhân tạm ổn định: mạch đều > 60 ck/phút, huyết áp tối đa > 90 mmHg, tự thở, có thể chuyển bệnh nhân về tuyến sau. Phải đảm bảo tốt tuần hoàn và hô hấp trong quá trình chuyển bệnh nhân.
- Nếu bện nhân nặng, điều kiện vận chuyển khó khăn, phải mời tuyến sau chi viện.